بعد از انتشار پرسش و پاسخی با عنوان: (آیا بیان داستان یوسف و زلیخا در قرآن، نوعی غیبت کردن و حرام نیست؟)

نقدی از طرف یکی از خوانندگان محترم مطرح شد که اصل نقد و پاسخ آن خدمتتان ارائه شده است:

متن انتقاد:

سلام
وقتی سال از قرآن است باید پاسخ هم از قرآن باشد
وگرنه که خیلی از شبهاتی که از طریق استناد به قرآن غیر شیعه به ما وارد میکنند،پاسخ استدلالی اش راحت است
بماند اینکه حتی منبع ((در دانش فقه و اخلاق )) هم منبعش بیان نشده
والسلام علی من اتبع الهدی

پاسخ:

علیکم السلام و رحمة الله و برکاته

با تشکر از نقد جنابعالی.

1. پاسخ بیان شده بعد از بیان تعریف غیبت از دانش اخلاق و فقه، از خود قرآن کریم و از سوره یوسف بود. در پاسخ پیشین به آیاتی اشاره شد که خود زلیخا داستان مذکور را آشکار و تکرار کرده است.

با چشم پوشی از علم اخلاق و فقه، از نظر عرفی و عقلی هم وقتی شخصی خودش گناهی را علنی کرده است، به آن افتخار کرده، برای دفاع از گناهش تلاش و استدلال می‌کند، نمی‌تواند از دیگران گلایه کند که چرا این مساله را به زبان آورده‌اند!

2. پیش فرض ما این است که اساسی ترین منبع فقه و اخلاق در علوم اسلامی، قرآن و سنّت است. بنابراین پاسخ به پرسشی که از قرآن مطرح شده است اگر از فقه و اخلاق مطرح شود، پاسخ نادرستی نخواهد بود.

به تعبیر دیگر، اعتقاد دینی ما نتیجه جمع بندی تمامی متون دینی است. قرآن و روایات از یکدیگر جدایی ندارند و فهم قرآن و روایات وابسته به یکدیگر است. بنابراین بدون رجوع به روایات نه می‌توان فهم کامل و صحیحی از آیات قرآن داشته و نه می‌توان به پرسش‌هایی که درباره تفاصیل، قیودات و تخصیصات مفاهیم دینی مطرح شده در قرآن مطرح می‌شود، پاسخ گفت.

3. نکته اساسی در پرسش مطرح شده این است که اساسا تعریف غیبت چیست؟ یا اینکه آیا طرح گناه علنی جزو استثنای حکم حرمت غیبت است یا خیر؟
قرآن کریم در حکم قانون اساسی اسلام است و یکی از کارکردهای روایات بیان تفصیل مباحث قرآنی است. در مساله غیبت هم اصل حرام بودن غیبت در قرآن آمده است ولی تعریف و قیود و شرایط و استثنائات آن در روایات وارد شده است.
در علم اخلاق و فقه نیز این تفاصیل از روایات استفاده شده است که به برخی از این روایات اشاره می‌شود:

در روایات متعدد بیان شده است که اگر فردی گناه را آشکارا انجام بدهد حرمت غیبت از او برداشته شده است:
امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
” إِذَا جَاهَرَ الْفَاسِقُ بِفِسْقِهِ فَلَا حُرْمَهَ لَهُ وَ لَا غِیبَهَ “
کسی که گناه کردنش را آشکار کند، حرمتی برای او باقی نمی ماند و غیبت کردنش گناه ندارد.(بحار الأنوار ،ج‏۷۲ ؛ ص۲۵۳)

” مَنْ الْقى جَلْبابَ الْحَیاءَ فَلا غَیْبَهَ لَهُ؛
کسى که چادر حیا را از سر بگیرد غیبت ندارد” ( بحار الانوار، ،ج‏۷۲ ؛ ص۲۶۰)

4. اشکال منتقد محترم درباره عدم ذکر منابع صحیح است که در ذیل به برخی از منابع علم اخلاق و فقه در تعریف غیبت اشاره می‌شود:

دیدگاه برخی از مراجع محترم تقلید در تعریف غیبت (آیات عظام خامنه ای، سیستانی و مکارم شیرازی)

کتاب چهل حدیث نوشته امام خمینی(ره) حدیث 19

کتاب المحجه البیضاء (ترجمه کتاب با عنوان راه روشن)