سوال:
مگر نبش قبر حرام نیست؟ و نه این است که اگر نبش قبر کنند دوباره میت شب اول قبر خواهد داشت و بقیه مسائل. پس چرا شهدا را بعد از چندین سال تفحص می‌کنند و بیرون می‌آورند و دوباره دفن می‌کنند؟؟

جواب:

1. شهدایی که تفحص می‌شوند کسانی بوده اند که دفن شرعی نشده‌اند، یعنی جسد مطهرشان سالیان سال در بیابان مانده و بر اثر تغییرات جغرافیایی، خاک و شن بدن‌شان را پوشانده است.

معنای حرام بودن نبش قبر این است که بعد از دفن کردن میّت با رعایت احکام شرعی در قبر، قبر را بشکافند. بنابراین چون شهدای گمنام دفن شرعی نشده‌اند، تفحص و بیرون آوردن آنها از خاک، نبش قبر محسوب نمی‌شود بلکه بعد از تشییع جنازه و دفن باقیمانده بدن آنها در قبر، احکام دفن و حرمت نبش قبر بر آنها بار می‌شود.

2. سوال منکر و نکیر از میت، یک بار و در شب اول فوت انسان انجام می‌شود، حتی اگر جسد در قبر دفن نشده باشد، مانند: شهدای گمنام یا اشخاصی که در آب غرق می‌شوند. همچنین هیچ گونه روایتی از طرف معصومان، مبتنی بر تکرار سوال شب اول قبر، بعد از دفن مجدد، به دست ما نرسیده است.

3. حکم حرام بودن نبش قبر در برخی موارد، دارای استثناهایی هست که در برخی از این موارد واجب نیز می‌شود. موارد استثنا در رساله‌های عملیه مراجع بیان شده است.